Eerste Hulp Bij Verkiezingen

In Nederland leven we in een parlementaire democratie. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar het is eigenlijk heel simpel: wij als burgers stemmen op volksvertegenwoordigers die voor en namens ons beleid gaan vormen. Als student mag jij jouw stem dan ook laten horen op verschillende niveaus:

Zo zie je maar dat jouw stem dus op verschillende lagen in de maatschappij wordt vertegenwoordigd en dus écht een verschil maakt in hoe Nederland wordt georganiseerd. Gaaf, toch?

Benieuwd naar de werking van onze parlementaire democratie? Check het hier!

Tijdens de verkiezingen draait het niet alleen om het kiezen van een politieke partij, maar ook om het kiezen van het gezicht van deze partij. Iedere partij stelt namelijk voor de verkiezingen een lijst op met kandidaten en jij hebt hierbij de eer om jouw favoriet te kiezen. De eerste kandidaat op de lijst is de ‘lijsttrekker’ en de laatste kandidaat op de lijst is de ‘lijstduwer’. Als jij gaat stemmen, geef je jouw vertrouwen dus uit aan de persoon die in jouw ogen het beste past bij jouw idealen. Binnen een partij mogen de kandidaten namelijk een andere mening hebben dan bijvoorbeeld de lijsttrekker of dan de meerderheid van de partij. Het komt dan ook voor dat leden opstappen uit een partij of hun zetel meenemen en een eigen partij in de Tweede Kamer. Het is dus heel belangrijk dat jij je voordat je gaat stemmen ook verdiept in de kandidaten van de lijst. Zo kun jij jouw stem op 22 november met volle overtuiging in de stembus gooien!

Als er zo veel mensen gaan stemmen op 22 november, vraag je je wellicht af hoe de zetels worden verdeeld. Dat is eigenlijk heel simpel! Aangezien in Nederland elke stem even zwaar telt, worden aan het einde van de verkiezingen alle stemmen nauwkeurig geteld en begint het rekenwerk: het totaal aantal stemmen wordt gedeeld door de 150 beschikbare zetels en voilà, de ‘kiesdeler’ is bepaald. De kiesdeler bepaalt hoeveel stemmen er nodig zijn voor één zetel.

Vervolgens worden de zetels verdeeld over de partijen. Bij het verdelen draait het niet alleen om de volgorde van de lijst, maar wordt er allereerst gekeken naar ‘voorkeurstemmen’. Stond jouw ideale kandidaat dus op plek 18 van de lijst maar krijgt diens partij maar 10 zetels toegewezen? Dan hoef je je geen zorgen te maken: als jouw ideale kandidaat meer stemmen heeft dan kandidaat 10 én de voorkeurdrempel heeft gehaald, komt deze alsnog in de Tweede Kamer. Is dat even winnen! Vervolgens worden de overgebleven zetels verdeeld op basis van de volgorde op de lijst.

Tip: deze voorkeursmogelijkheid kun je ook strategisch gebruiken, bijvoorbeeld om meer vrouwen in de Tweede Kamer te krijgen!

Meer lezen over de zetelverdeling na de verkiezingen? Dat kan hier!

Om genoeg steun te krijgen van het kabinet moet een partij de meerderheid van de zetels behalen in de Tweede Kamer. Maar in de praktijk komt dit vrijwel nooit voor en daarom moeten partijen samenwerken om een meerderheid te vormen. Deze samenwerkende partijen noem je de ‘coalitie’.

Om een coalitie te vormen zal een ‘verkenner’ de verschillende mogelijkheden voor een samenwerking onderzoeken door met de partijleiders in gesprek te gaan. De verkenner kijkt hierbij welke coalitie de beste slagingskans heeft.

Na de verkenning neemt de ‘informateur’ het stokje over. De informateur zorgt ervoor dat de onderhandelingen van de betrokken partijen soepel verlopen en helpt ze hierbij. Wanneer het niet lukt om een coalitie te vormen, kan deze informateur andere samenwerkingsmogelijkheden bekijken. Met al deze onderzoeken en inspanningen kan het dus best wel een tijdje duren tot er een coalitie is gevormd. Na de verkiezingen is het dus belangrijk om even geduldig te blijven 😉.

Wil jij in meer details weten hoe het vormen van een coalitie gaat? Lees het hier!

Wanneer de puzzel van coalitievorming is opgelost en partijen hun krachten bundelen, is het tijd om een regeerakkoord op te stellen waarin de plannen van een nieuw kabinet staan beschreven. Hierin worden de belangrijkste beleidsdoelstellingen en plannen van het kabinet vastgesteld. Daarnaast worden de financiën op papier gezet. Zo wordt de begroting opgesteld en worden de financiële plannen van de regering uiteengezet. Als het regeerakkoord eenmaal rond is, is het tijd voor de ‘formateur’ (meestal de nieuwe minister-president) om de ‘portefeuille’ te verdelen. De porte-wattes? Het verdelen van de portefeuille houdt in dat de functies voor ministers en staatssecretarissen over de verschillende partijen worden verdeeld. Is deze verdeling goedgekeurd door de Tweede Kamer? Woehoe, dan is er officieel een kabinet gevormd!

Lees hier meer over het regeerakkoord.