Begrippenlijst Verkiezingen

Coalitie
In Nederland kan vrijwel nooit één partij de meerderheid halen in de Tweede Kamer. Partijen moeten daarom samenwerken om een meerderheid te vormen die het kabinet kan steunen. Deze samenwerkende partijen noem je de coalitie.

Demissionair kabinet

Als een kabinet is gevallen en ontslag heeft aangevraagd aan de Koning(in), zal het kabinet verder gaan als ‘demissionair kabinet’ totdat er een nieuw kabinet is gevormd. In die tijd houdt dit demissionair kabinet zich alleen bezig met lopende zaken en neemt het geen belangrijke politieke beslissingen meer.

Demissionair minister

Een demissionair minister is een minister die ontslag heeft gevraagd aan de Koning(in) en zal net als het demissionair kabinet verdergaan totdat er een nieuwe minister is gekozen. In die tijd zal deze zich bezighouden met lopende zaken en geen belangrijke politieke beslissingen meer nemen.

Formateur
De formateur is meestal de nieuwe minister-president en is verantwoordelijk voor het verdelen van de portefeuille zodra het regeerakkoord rond is.

Fractie 
Een fractie is in de praktijk gewoon een ander woord voor partij.

Informateur
De informateur onderzoekt een specifieke coalitiemogelijkheid en leidt de onderhandelingen tussen betrokken partijen.

Kabinet
Het kabinet bestaat uit alle ministers en staatssecretarissen samen. De belangrijkste taken van het kabinet zijn het besturen van het land en het uitvoeren van beleid.

Kiesdeler

De kiesdeler bepaalt bij hoeveel stemmen een partij een zetel zal verkrijgen. Door het totaal aantal stemmen te delen door het aantal zetels dat er te verdelen is, wordt de kiesdeler berekend. Wanneer er bijvoorbeeld 10.000.000 stemmen zijn uitgebracht, zal een partij een zetel winnen bij (10.000.000 / 150 =) 66.667 stemmen. Voor de meerderheid heeft een partij (of de coalitie) dan (76 x 66.667 =) 5.066.692 stemmen nodig.

Kieswijzer

Een kieswijzer is als het ware een soort vragenlijst waarin de standpunten van de politieke partijen in worden samengevat. Zo krijg je bij het invullen van een kieswijzer stellingen over verschillende onderwerpen waar over wordt gedebatteerd in de Tweede Kamer. Na het invullen van de vragenlijst krijg je een overzicht van hoe goed (gebaseerd op hoe jij de stellingen hebt beantwoord) elke partij past bij jouw eigen standpunten. Het doel van de kieswijzers is om kiezers te ondersteunen wanneer zij willen kiezen op wie zij gaan stemmen.

Lijstduwer
Een lijstduwer is een kandidaat die onderaan de verkieslijst van een politieke partij staat. Meestal is dit iemand die populair is bij de kiezers, maar zelf niet verkozen wil worden.
Lijsttrekker
Een lijsttrekker is de kandidaat bovenaan de kieslijst van een partij. Tevens is de lijsttrekker de politiek leider van diens partij.

Oppositie
De fracties in de Tweede Kamer die het huidige kabinet niet steunen, noemen we de oppositie. De leider van de grootste partij in de oppositie, heet de oppositieleider.

Parlement
Het parlement bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer. Het parlement voert controle uit op de regering: een wet kan pas ingaan als deze door beide kamers is aangenomen.

Partijcongres

Een partijcongres is een landelijke bijeenkomst van leden van een partij. Dit is over het algemeen het hoogste orgaan van de politieke partij. Zo worden er tijdens dit congres bijvoorbeeld kandidatenlijsten, verkiezingsprogramma’s en statuten vastgesteld.

Partijprogramma

In een partijprogramma maakt een partij haar standpunten en doelen bekend. Hierin kan iedereen lezen waar de partij zich in de Tweede Kamer hard voor wil maken.

Portefeuille
In de politiek wordt met portefeuille een beleidsterrein bedoeld. Oftewel: een afdeling waar bijvoorbeeld een minister of een wethouder verantwoordelijk voor is.

Regeerakkoord
In het regeerakkoord staat beschreven hoe coalitiepartners het komende termijn beleid willen voeren.

Regering
De regering bestaat uit de koning en alle ministers samen. De regering is o.a. verantwoordelijk voor het uitvoeren van wetten en het opstellen van de begrotingen.

Verkenner
De verkenner zoekt na de verkiezingen de verschillende coalitiemogelijkheden door met alle fractievoorzitters in gesprek te gaan.

Verkiezingsprogramma

Een verkiezingsprogramma is in feite een partijprogramma dat specifiek is geschreven met het oog op de aankomende verkiezingen.

Voorkeurstem

Wanneer je als kiezer stemt op een partij, stem je ook op een specifieke kandidaat uit de kandidaatslijst van deze partij. Deze kandidaten staan namelijk op volgorde van wie er als eerste een zetel mag bezetten in de Tweede Kamer. Maar met voorkeurstemmen hebben kiezers invloed op deze volgorde. Heeft een partij bijvoorbeeld zes zetels gewonnen? Dan zullen de eerste zes kandidaten op de kandidaatslijst een zetel innemen in de Tweede Kamer. Maar als een kandidaat, die lager op de lijst staat, meer voorkeurstemmen heeft gekregen, verandert de volgorde van de kandidaatslijst en neemt deze kandidaat een zetel in. Dit is het geval als een kandidaat met de voorkeursstemmen 25% van de kiesdeler haalt.

Zetel
Een stoel in de Tweede Kamer.