Wat gebeurt er met jouw stem na 17 maart?

Nadat je jouw stem hebt uitgebracht in het stemhokje, worden alle stemmen die tijdens de verkiezingen van 2021 zijn uitgebracht geteld. De vaststelling van de uitslag van de Tweede Kamerverkiezing gebeurt in een aantal stappen.

• Stemmen tellen per gemeente
  Op 17 maart na 21.00 uur tellen de leden van de stembureaus alle stembiljetten per partij. Op 18 maart tellen ze nog een keer en wordt het aantal stembiljetten per kandidaat geteld.
• Stemmen tellen per kieskring
  Vervolgens worden de stemmen per kieskring opgeteld. Een kieskring is een verzameling van een aantal stemdistricten. Er zijn 20 kieskringen. Voor elke kieskring wordt per partij en per kandidaat geteld hoeveel stemmen er zijn uitgebracht. Dit doen de hoofdstembureaus en wordt vastgelegd in een zogeheten proces-verbaal.
• Stemmen tellen door centraal stembureau
  De kiesraad treedt voor de Tweede Kamerverkiezingen op als centraal stembureau. De Kiesraad telt alle tellingen van de hoofdstembureaus bij elkaar op en bepaalt zo de totaaluitslag. Op basis daarvan berekent de Kiesraad vervolgens hoeveel zetels de partijen krijgen en welke kandidaten er zijn gekozen.

Elke stem telt! Maar misschien heb je je al afgevraagd wat jouw stem nu eigenlijk waard is. Heb je blanco gestemd? Dan wordt jouw stem wel meegerekend in het opkomstpercentage, maar heeft het geen invloed op de uitslag van de verkiezingen. Een blanco stem wordt als duidelijker protest gezien dan onthouding van stemmen. Stem je op een partij? Dan is dit van invloed op de zeteverdeling.

Afhankelijk van het aantal totale stemmen en de kiesdeler wordt de zetelverdeling bepaald. De kiesdeler is het aantal stemmen gedeeld door het aantal beschikbare zetels (150). De kiesdeler bepaalt hoeveel stemmen er nodig zijn om één zetel te behalen. Per partij wordt het totaal aantal behaalde stemmen geteld, dit is het stemcijfer van een partij. Het stemcijfer wordt vervolgens gedeeld door de kiesdeler. Dit getal, afgerond naar beneden, is het aantal zetels dat een partij heeft verdiend.

De volgorde van de kandidatenlijst bepaalt wie de meeste kans maken op een zetel. Sta je bovenaan de lijst, maak jij de eerste kans op een zetel. De gewone lijstvolgorde kan verbroken worden door voorkeursstemmen. Voorkeurstemmen zijn stemmen die niet zijn uitgebracht op de nummer 1 van de kandidatenlijst. Voorkeurstemmen worden interessant als een laag op de lijst geplaatste kandidaat genoeg (voorkeur)stemmen bemachtigt om alsnog gekozen te worden. Dit is het geval als een kandidaat via voorkeurstemmen 25% van de kiesdeler haalt. De verkiezing van deze kandidaat gaat dan ten koste van een hoger geplaatste kandidaat op dezelfde kandidatenlijst. Mits deze natuurlijk niet die 25% van de kiesdeler aan stemmen heeft behaald. 

Nadat alle lijsten het aantal volle zetels hebben verdeeld, worden de restzetels verdeeld. Hiervoor wordt gekeken naar het aantal uitgebrachte stemmen per partij en het aantal zetels dat die partij heeft. De partijen waarbij een restzetel het meeste waard zou zijn, krijgt er een toegewezen. Jouw stem maakt dus deel uit van deze berekening en is wel degelijk van invloed op wie ons zal vertegenwoordigen in de tweede kamer. 

Direct na de verkiezingen wordt duidelijk welke kandidaten zijn gekozen. Op 31 maart 2021 wordt de nieuwe Tweede Kamer beëdigd. De nieuwe Kamerleden kiezen dan een nieuwe voorzitter, dit is degene die de vergaderingen in de Tweede Kamer leidt.

Uiterlijk 1 week na de installatie van de nieuwe Tweede Kamer, debatteert de Tweede Kamer over de verkiezingsuitslag. In dit debat bepalen de Kamerleden wie de informateur wordt. De informateur praat met alle fractievoorzitters om te kijken welke partijen kunnen samenwerken om een meerderheid in de kamer te vormen. Deze samenwerking noemen we een coalitie. De partijen die niet meedoen, vormen de oppositie. Partijen die willen gaan samenwerken, moeten samen een regeerakkoord maken. Daarin staat wat de regering in de komende vier jaar wil doen en bereiken. Wanneer er een regeerakkoord is, neemt de formateur het stokje over. Deze gaat mensen zoeken die minister of staatssecretaris willen worden voor de coalitiepartijen en maakt zo de formatie af. Bij het aantreden van een nieuw kabinet benoemt en beëdigt de koning de ministers. Vanaf dat moment start het nieuwe kabinet haar functie.

Meer informatie over de kabinetsformatie vind je hier.

Zo, nou, dat was weer een snelle blik op ons democratische stelsel. Wist jij dit allemaal? Wellicht toch interessantere gesprekstof dan je dacht. Wie weet wek je vanavond aan de eettafel niet alleen de indruk van een slimme student met een goede bijbaan, maar ook nog een die politiek betrokken is. Wat wil je nog meer?